Gebruik je opleidingsbudget van 2024 voor een training in 2025. Lees hier hoe dat werkt.
Boost je veiligheidscultuur met de Veiligheidsladder (Safety Culture Ladder)
‘De veiligheidsladder, ben jij er al bekend mee?’ Dat was één van de vragen tijdens het webinar Boost je veiligheidscultuur met de Veiligheidsladder. Wat bleek? Veel deelnemers houden zich er nog maar weinig mee bezig.
Trainer Tiemen van der Worp liet zien hoe je het veiligheidsbewustzijn op de bouwplaats kunt vergroten, op basis van de Veiligheidsladder.
Veiligheidscultuur: wat is het?
De veiligheidscultuur is de manier waarop er met veiligheid wordt omgegaan in een organisatie. Dat gaat over beleid en procedures, maar vooral ook houding, gedrag en de meningen van de medewerkers.
Een veiligheidscultuur creëren binnen een bedrijf vraagt om commitment. Iedereen binnen de organisatie moet veiligheid zien als topprioriteit. Iedereen doet mee. Dat betekent dat er eigenaarschap óók – of vooral – laag in de organisatie moet zijn. Want wie weet nou beter, dan de mensen op de werkvloer, hoe en waar de onveilige situaties ontstaan?
Verder is het belangrijk dat je iedereen steunt die kiest voor veilig gedrag. Onveilig gedrag is onacceptabel. Vertrouwen is dan erg belangrijk. Mensen moeten onveilig gedrag durven te melden.
Stel het gewenste gedrag vast
Welk gewenste gedrag wil je zien? Vaak weten we wel wat ongewenst is, maar niet hoe we het gewenste gedrag moeten omschrijven.
Door te praten met de mensen op de werkvloer, hen mee te laten denken in plaats dingen op te leggen, krijgt je betrokkenheid. Doordat mensen het gewenste gedrag zelf vaststellen, blijft het veel beter hangen.
Bovendien maak je zo het gewenste gedrag praktisch en werkbaar. Gebruik vervolgens een Risicio- en evaluatieanalyse om gevaren en gewenst gedrag te bespreken. Zo zorg je voor gevaarherkenning, bewustzijn en aanspreekbaarheid.
Geef het goede voorbeeld
Heb je het gewenste gedrag vastgesteld? Dan mag je voorbeeldgedrag eisen. Goed voorbeeld doet goed volgen: show jij het gewenste gedrag voldoende? En hoe zit het met de directie, projectleiders, uitvoerders? Als je samen het goede voorbeeld geeft, dan volgen je medewerkers automatisch.
Zorg er verder voor dat je nieuwe medewerkers direct betrekt bij de veiligheidscultuur van de organisatie. Breng hiervoor de veiligheidsrisico’s in kaart. Zowel op het gebied van techniek, organisatie als gedrag. Nieuw gedrag aanleren is namelijk makkelijker dan oud gedrag afleren.
Herhaal het gewenste gedrag voor een langere periode en blijf de nieuwe medewerkers op de veiligheidsrisico’s wijzen.
Tips uit de De Veiligheidsladder
De Safety Culture Ladder (SCL) geeft je kaders en instrumenten voor een veiligheidscultuur. Een paar tips vanuit de SCL:
- Zet veiligheid en gezondheid als belangrijk onderwerp op elke overleg-agenda.
- Richt een ‘Veilig- en Gezondheidswerkgroep’ op met representatieve vertegenwoordiging. De werkgroep is niet alleen een klankbord, maar neemt ook initiatief om veilig- en gezondheid te stimuleren. Bijvoorbeeld door het opzetten van een campagne over het onderwerp.
- Zorg voor interne deskundigheid op minimaal MVK-niveau.
- Beloon en sanctioneer medewerkers voor hun veiligheidsgedrag.
- Beoordeel de prestaties van je medewerkers op basis van hun veilig- en gezondheidsgedrag.
- Houd veel controlemomenten om medewerkers bewust te maken, geef ze veel en vaak feedback.
Meet de resultaten
Om de resultaten effectief vast te stellen, kent de ladder vier instrumenten:
- V&G Omgevingsinspecties
- V&G Gedragsobservaties
- V&G Gedragsaudits
- Praktijkbeoordelingen (heb je stagiaires in dienst, dan heb je de praktijkbeoordelingen vaak al klaarliggen)
De opzet van de veiligheidsladder
De Veiligheidsladder kent vijf verschillende treden. Zit je laag op de ladder? Dan werk je vooral met ‘voorgeschreven regels’. Hoe hoger je komt, hoe zelfvooruitstrevender je wordt. Dit zijn de treden:
- Trede 1 | Pathologisch: ‘wat niet weet, wat niet deert’.
- Trede 2 | Reactief: verandergedrag is ad-hoc en van korte duur.
- Trede 3 | Berekend: veiligheidsregels worden belangrijk gevonden.
- Trede 4 | Proactief: veiligheid heeft een hoge prioriteit en wordt continue verbeterd.
- Trede 5 | Vooruitstrevend: veiligheid is volledig geïntegreerd in alle bedrijfsprocessen.
De treden geven de ontwikkelingsfase aan waarin een bedrijf zich op het gebied van veiligheidsbewustzijn begeeft. Trede drie zou voor een gemiddeld bedrijf met een geïmplementeerd Veiligheidsmanagementsysteem (zonder al te veel moeite) bereikbaar moeten zijn.
Let op!
Vanaf 1 januari 2025 geldt trede 3 als minimale eis bij Veiligheid in Aanbesteding (ViA)
De opzet van de ladder bestaat uit zes bedrijfsaspecten met uitgewerkte bedrijfskarakteristieken:
- Leiderschap en betrokkenheid
- Beleid en strategie
- Organisatie en opdrachtnemers
- Werkplek en procedures
- Afwijkingen en communicatie
- Audits en statistieken
Let op: de Veiligheidsladder leest als een kookboek met procedures en instrumenten, maar bij audits wordt er vooral beoordeeld op basis van interviews en gedragsobservaties.
Beoordeling
De (subjectieve) scores worden toegekend op basis van het totaalbeeld van goede en minder goede zaken. Hiervoor worden meerdere interviews/observaties afgenomen. Deze worden verspreid over diverse shifts en activiteiten.
De toekenning van punten op basis van de auditcriteria, worden hieraan toegevoegd. De geest van de norm is dus leidend, niet de letter. De instrumenten die door de auditor gebruikt worden bij de toetsing zijn:
- V&G gedragsaudits
- Beoordelen van de omgeving (mens, uitrusting, organisatie, processen en omgeving)
- Inzoomen op één of paar medewerkers
- Gedrag waarnemen, kijken, in gesprek gaan, terugkoppeling
- Voorbeeldformulier
- Kijken naar de zichtbaarheid van de afspraken gemaakt op basis van de laatste toolbox
- De input voor de volgende toolbox, coaching on the job en de periodieke evaluatie
Kijk het webinar terug
Meer weten? Het gratis webinar ‘Boost je veiligheidscultuur met de veiligheidsladder’ is hieronder terug te kijken.
Hieronder vind je nog 3 boekentips, die je verder op weg helpen bij het creëren van veiligheidsbewustzijn op de werkvloer.
- Veilig werkgedrag door Brain Based Safety – Juni Daalmans
- Gedrag en Veiligheid – Blatter, Guldenmond, e.a.
- Sociale Psychologie – Roos Vonk, e.a.