Alcohol- of drugsgebruik bij medewerkers: waar moet je op letten?

Als preventiemedewerker wil je dat collega’s veilig en gezond werken. En dat zij jullie organisatie niet in gevaar brengen.

Het werken onder invloed van alcohol, drugs en/of medicijnen (ADM) is gevaarlijk. Voor je medewerker én de organisatie. Maar hoe weet je of iemand ADM gebruikt? En hoe ga je met dit risico om? Dat lees je hieronder.

Wat zijn ADM?

ADM staat voor Alcohol, Drugs en Medicijnen. In deze middelen zitten stoffen die invloed hebben op je bewustzijn en functioneren. ADM bestaat uit drie groepen:

1. middelen die ontspannen: verdovende middelen,
2. middelen die energie geven: stimulerende middelen,
3. middelen die de zintuiglijke waarneming veranderen: bewustzijnsveranderende middelen.

Iemand tijdens het werk onder invloed is, is een risico. Hij of zij voelt zich anders en reageert anders. Denk aan de reactiesnelheid of de productiviteit. Die kunnen een stuk lager zijn. Ook kan het gebruik zorgen voor spanningen op de werkvloer. Allemaal redenen om alcohol en drugs (en in sommige gevallen medicijnen) te weren van de werkvloer.

Maar wij hebben geen verslaafden in dienst…

Er zijn veel aannames voor ADM die niet kloppen met de werkelijkheid. Bijvoorbeeld over hoe bepaalde middelen werken. Of hoe groot het effect is op het functioneren van iemand.

De grootste misvatting is dat het altijd gaat om medewerkers die verslaafd zijn. Helaas. Dat is niet zo. Het probleem ligt veel meer bij het ‘recreatief gebruik’, het af en toe gebruiken. Iemand die wel eens een biertje drinkt, een jointje rookt, een lijntje snuift of op een feestje een pilletje slikt.

Het probleem is dus een stuk groter dan het lijkt.

30% bleek onder invloed!

Trafieq helpt bedrijven helpt met ADM beleid. Zij kennen situaties waarbij er aan de poort controle was op ADM. Het resultaat was schrikken: 30% van de gecontroleerde medewerkers was onder invloed! Vaak zonder dat ze het zelf door hadden.

Dat laatste komt omdat veel mensen niet weten hoe lang sommige middelen werken. Drink je 5 biertjes dan ben je over het algemeen 12 uur (!) onder invloed. Voor een joint is dat je 12 tot 14 uur. En hoe vaker je blowt, hoe langer je onder invloed blijft.

Wat kan er gebeuren als iemand onder invloed werkt?

Bij 7 van de 10 bedrijfsongevallen is op een of andere manier alcohol en/of drugs in het spel. Dat kwam uit onderzoek van Het Trimbos instituut en internationale studies. Daarnaast zorgen ADM vaak voor ‘kort verzuim’. Het is dus belangrijk om dit soort risico’s te verminderen. Bijvoorbeeld door een duidelijk ADM-beleid.

Als preventiemedewerker of KAM-coördinator heb je hierin een belangrijke rol. Breng het onderwerp onder de aandacht van je werkgever en doe voorstellen om de risico’s van ADM te verlagen. Je werkgever is per slot van rekening verantwoordelijkheid voor de veiligheid op de werkvloer.

Kun je het herkennen?

Het is vaak lastig om problemen met alcohol en drugs te zien. Sommige signalen kunnen ook ergens anders door komen. Maar meestal heb je het bekende onderbuikgevoel, je intuïtie die zegt dat iets niet klopt. Je kunt dan op een aantal dingen letten:

• Gedrag: gedraagt iemand zich anders dan normaal?
• Uiterlijk: wat zie je aan de ogen, de motoriek, huidskleur etc?
• Communicatie: hoe praat iemand in vergelijking tot hoe hij normaal praat (sneller of juist erg langzaam)? Reageert hij op alles of juist nergens op?
• Bewustzijn; wat valt op aan zijn bewustzijn. Is iemand hyper-allert, of juist afwezig
• Andere opvallendheden: denk aan kleine ongelukjes, vaak naar toilet gaan, heel veel suiker in de koffie, veel energiedrankjes drinken, ruziemaken etc.

Een mix van deze signalen maakt dat je kunt beoordelen of iemand onder invloed is. Het blijft lastig, maar het is te leren. Bijvoorbeeld door de speciale training ‘Signaleren van ADM gebruik’ te volgen bij Trafieq.

Waar moet je op letten als je iets vermoed?

We hebben een aantal tips voor je:

• Doe iets met het signaal dat je krijgt. Niets doen is geen optie. Stel de vraag vanuit je eigen waarneming (zien, horen en voelen). Dat werkt beter dan je mening geven.
• Je bent leidinggevende of preventiemedewerker, geen hulpverlener. Vanuit die houding kun je ook het beste reageren op wat je ziet.
• Jouw rol maakt ook dat je verplicht bent iets met de signalen te doen. Net als bij het niet dragen van een verplichte helm of het verkeerd uitvoeren van werkprotocollen.
• Een goede preventiemedewerker luistert, vraagt door en veroordeelt niet. Maak je je zorgen? Vraag dan hulp aan bijvoorbeeld HR/HRM.

Wat kun je verder doen als preventiemedewerker?

Als preventiemedewerker maak je je sterk voor het goed uitvoeren van een RI&E, een ontruimingsplan of PBM richtlijnen. Dat moet je ook doen voor een goed en duidelijk ADM-beleid.

Wat staat er in het ADM beleid?

In een goed ADM-beleid staat onder ander:

• Wat doen jullie aan voorlichting?
• Hoe zorgen jullie voor handhaving?
• Hoe is eventuele begeleiding georganiseerd?
• Hoe sluit het ADM-beleid aan bij het sanctiebeleid?

Heb je hier hulp bij nodig? Gebruik dan de Handreiking alcohol-, drugs- en medicijnbeleid. Je kunt ook hulp inschakelen van specialisten, zoals de mensen van Trafieq of de Stichting Werk + Alcohol en Drugs.