Thuiswerken: dit mag je als werknemer verwachten

Inclusief 7 effectieve thuiswerktips!

De lockdown: we zitten er nog middenin. Dat betekent dat we met zijn allen (nog) zoveel mogelijk thuis moeten werken. Maar wat als jouw werkgever je verplicht om toch naar de werkplek te komen? Mag hij of zij dit van jou vragen én nog belangrijker: mag jij als werknemer weigeren? Wij zochten het voor je uit.

Wat betekent ‘blijf zoveel mogelijk thuis’ nou eigenlijk? Als we kijken op de site van de Rijksoverheid staat er: ‘Thuiswerken, tenzij het echt niet anders kan’. Ben je wel op je werklocatie, dan houd je 1,5 meter afstand van anderen. Je draagt een mondkapje in publieke ruimtes en blijft thuis bij klachten. Maar het woord ‘kan’ is in vele situaties nog een vaag begrip. Wanneer ‘kan’ je nou écht niet anders?

Antoine: “Wissel doe- en denkwerk met elkaar af. Neem ook regelmatig een korte pauze. Zet je wekker bijvoorbeeld op een uur!”

Overtreding van de zorgplicht

Volgens de wet is de werkgever verplicht om zijn of haar werknemers te beschermen tegen risico’s op de arbeidsplaats. En laat het coronavirus nou net één van deze risico’s zijn. Zo, stelt inspectie SZW, is de gelegenheid geven tot thuiswerken in de gevallen dat het mogelijk is, één van de maatregelen die de werkgever kan treffen om de werknemers te beschermen.

Ze doen hier zelfs nog een schepje bovenop: denkt de werkgever onvoldoende na over de manier waarop hij zijn werknemers kan beschermen, wordt er geen beleid ontwikkeld over de mogelijkheden tot thuiswerken en/of wordt er op kantoor geen veilige arbeidsplaats gecreëerd, dan kan dat in bepaalde omstandigheden een overtreding van de zorgplicht zijn. 

Willem Jan: “Zorg voor zoveel mogelijk structuur. Dus gewoon de wekker zetten op het tijdstip dat je in de ‘normale situatie’ ook zou doen, om het ritme van de dag zoveel mogelijk hetzelfde te houden.”

Minder productiviteit, tóch thuiswerken

Een huis vol kinderen, een partner die de dag bellend doorbrengt voor zijn of haar werk én geen kantoor tot je beschikking. Niet zo raar dat we in deze periode iets minder productief (kunnen) zijn. Mag de werkgever de verminderde productiviteit bij zijn werknemers neerleggen of nemen we met zijn allen de eventuele ‘schade’ door het thuiswerken in deze tijd voor lief?

Er zullen genoeg medewerkers zijn die wél naar hun werkplek toe willen, omdat ze thuis moeite hebben om zich te kunnen concentreren. Wie er thuis mag/ moet werken en wie niet, dat bepaalt uiteindelijk de werkgever. Maar laat hij mensen naar het werk komen, dan moet hij daar wel een gegronde reden voor hebben. Hij stelt daarmee zijn medewerker(s) immers bloot aan een risico: het virus.

Wel mag de werkgever van jou als werknemer verwachten dat wanneer je thuiswerkt, je ook je uren maakt en die op een zo productief mogelijke manier uitvoert. Betekent dat voor jou dat de uren verspreid over de dag komen te vallen, omdat je bijvoorbeeld de helft van de tijd ‘juf’ moet spelen voor de kleintjes? Pak je uren in de vroege ochtend, ’s avonds of in het weekend, voor zover jouw agenda dat toelaat.

Wanneer dit jou helpt om productiever te zijn op je werk, zal geen enkele werkgever zichzelf in de vingers snijden door daar een ‘probleem’ van te maken.

Annelies: “Ik maak aan het begin van de dag altijd een ommetje. Dan doe ik net alsof ik naar het werk ga, in plaats van dat ik meteen vanuit mijn bed achter mijn bureau schuif.” 

De productiviteitspolitie

Als werkgever is het vanaf een afstand natuurlijk lastig om te ‘controleren’ wat er zich op de thuiswerkplek afspeelt. Wil je weten of je werknemers productief genoeg zijn? Dat mag je zomaar niet controleren. Volgens de werknemersvereniging FNV is het bijhouden van productiviteitscores van je werknemers verboden. Het is in strijd met de privacywetgeving, die is vastgelegd in de Grondwet, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en in de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Je zult als werkgever puur moeten vertrouwen op je werknemers en hun eigenaarschap. 

Zelfs als de werknemer schriftelijk toestemming geeft voor bijvoorbeeld het monitoren van het computergebruik, is dit in strijd met de wet. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) gaat er in dat geval namelijk vanuit dat deze toestemming niet geheel ‘vrij’ is gegeven. Je kunt als werknemer bijvoorbeeld de angst hebben om te worden ontslaan, wanneer je deze toestemming niet geeft. 

Alleen bij een vermoeden van een strafbaar feit of overtreding van bedrijfsvoorschriften, mag de werkgever met instemming van de ondernemingsraad (OR) het gedrag of de prestaties van de werknemers controleren. Niet in het geheim uiteraard, als werknemer moet je hierover altijd worden geïnformeerd. Als werkgever de pet van de productiviteitspolitie opzetten, is dus verboden.

Maaike: “Slik de kikker… Ik begin met het moeilijkste project, zodat de rest van de dag een makkie wordt. En mijn man en ik zetten onze wekker extra vroeg, zodat we in de ochtend nog wat ‘kidsvrije werkuren´ hebben…”

Verplichte vrije dagen

Oké, misschien ben je met die kleine kinderen of aandachtlustige kat om je heen iets minder productief dan normaal. Oma kan niet oppassen en de kinderdagopvang of basisschool waar ze normaal gesproken naartoe gaan is dicht. Mag het managementteam jou als medewerker met een zorgplicht voor basisschoolgaande kinderen dan verplichten om opvang te zoeken? En nog een stapje verder: lukt de opvang niet, mogen ze jou dan verplichten tot het opnemen van verlof?

Volgens het FNV mag je werkgever je ieder jaar een aantal verplichte vrije dagen laten opnemen. Dit moet dan wel afgesproken zijn in je cao. Verplicht verlof betekent dat het aantal uren dat je normaal zou werken, van je vakantiedagen afgaan. Maar: deze dagen moeten ruim van tevoren zijn aangegeven in je cao of contract. Een werkgever kan een medewerker niet ‘zomaar’ verplichten om verlof op te nemen, omdat het bedrijf in kosten wil besparen of omdat de werkgever meent dat de werknemer niet productief genoeg aan het werk kan gaan.

Minella: “Kleed je zoals je naar kantoor gaat, inclusief lekker luchtje! En wissel je werk eens af met een belletje naar iemand die het moeilijk heeft, dat wordt zeker gewaardeerd.” 

Naar de kinderdagopvang

Maar dan: de kinderdagopvang. Een werkgever kan je misschien niet verplichten tot het opnemen van verlof, maar mag hij of zij je wel verplichten tot het vinden van een kinderdagopvang?

De meningen hierover verschillen, omdat het om een unieke situatie gaat. De wet- en regelgeving is nog niet op dit soort situaties ingespeeld. Zo, stelt een jurist arbeidsrecht in een artikel van RTL4, valt het opvangen van kinderen ‘onder het eigen risico’ van de werknemer. Samen met de werkgever zul je op zoek moeten naar een oplossing.

Vakantiedagen of onbetaald verlof opnemen is een optie, de verloren werkuren op een ander moment inhalen ook. Maar, zo stelt het artikel, de problemen lossen zich tot nu toe in veel situaties op door maar ´gewoon´ thuis te werken, inclusief thuisscholende kinderen. 

Michelle: “Begin met een ritueel/ gewoonte, die je aan je werkdag kunt koppelen. Zo kun je bijvoorbeeld aan het begin van de werkdag een kaarsje aansteken, die je aan het einde van de dag symbolisch uitblaast. Zodat je hersenen het seintje krijgen dat de werkdag nu écht over is.”

Zo werk je thuis tóch productief

Oké, alle feiten op een rijtje. Een werkgever mag je niet verplichten om naar kantoor te komen, tenzij daar een goede aanleiding voor is. Hij of zij mag van jou wel verwachten dat wanneer je thuiswerkt, je de geschreven uren (productief) uitvoert. Het controleren van deze productiviteit? Dat is dan weer verboden. Net als het verplicht opnemen van verlof of het ‘dwingen’ tot kinderdagopvang.

Daarom zitten vele ouders op dit moment in hetzelfde schuitje: lekker thuis met de kids, die je af en toe wel achter het behang kunt plakken. Maar hé, zij jou ook! Om de werkdag toch soepel te laten verlopen, hebben we door het artikel heen een aantal thuiswerktips met je gedeeld. Doe er je voordeel mee en schroom vooral niet je eigen tips met ons te delen!

Alinde: “Zorg voor een rustige werkplek, waar je niet wordt afgeleid! Rommeltjes op je bureau of tafel werken ook afleidend…”

Zit jij met vragen rondom wet- en regelgeving? Neem dan contact met ons op, we helpen je graag!